មនុស្សពិការមិនអាចបំពេញមុខងារមួយចំនួនក៏ ដូចជាមុខងារផ្សេងទៀតបានទេ។ ពិការភាពអាចជាពិការផ្នែករាងកាយ វាអាចទាក់ទងនឹងអារម្មណ៍ ដូចជាការមើលឃើញ ឬការស្តាប់ វាអាចពាក់ព័ន្ធនឹងអសមត្ថភាពក្នុងការគិតឱ្យបានច្បាស់ ឬវាអាចទាក់ទងនឹងសុខភាពផ្លូវចិត្ត។
- ភាពពិការជារឿងធម្មតា ប្រហែល ១ ក្នុងចំណោមកុមារ ៥០ នាក់មានពិការភាព។ ភាពពិការមានច្រើនប្រភេទរួមមាន ពិការភាពពីកំណើត ពិការភាពដែលវិវឌ្ឍន៍ក្រោយពេលកើត និងពិការភាពដែលបណ្តាលមកពីរបួស។
- កុមារដែលពិការភាព អាចនឹងមានតម្រូវការពិសេស និងតម្រូវឱ្យមានការអន្តរាគមន៍ដំបូង និងការគាំទ្រច្រើនតាមដែលអាចធ្វើទៅបាន។
ពិការភាពទូទៅ មានដូចជា អូទីស្សឹម Down Syndrome ពិការភាពបញ្ញា និងពិការភាពរាងកាយ ដែលទាំងអស់នេះអាចបង្កើតឱ្យមានបញ្ហាប្រឈមជាមួយនឹងការគិត អាកប្បកិរិយា និងការអភិវឌ្ឍជំនាញ។
ពិការភាពកុមារ (Childhood disability)
ភាពពិការក្នុងវ័យកុមារភាពអាចជះឥទ្ធិពលដល់សុខភាពរាងកាយ ផ្លូវចិត្តរបស់មនុស្សម្នាក់ៗ ក៏ដូចជាស្ថានភាពសង្គមរបស់ពួកគេផងដែរ។ កុមារពិការអាចមានតម្រូវការពិសេសទាក់ទងនឹងសុខភាព និងការអប់រំ ហើយប្រហែលជាត្រូវការជំនួយក្នុងទំនាក់ទំនងក្នុងសង្គម និងបរិស្ថានជុំវិញដើម្បីចូលរួម ពេញលេញនៅក្នុងជីវិតប្រចាំថ្ងៃ។
ជំងឺពីកំណើត (Congenital disorders)
ជំងឺពីកំណើត គឺជំងឺកើតតាំងពីកំណើត ឬអាចបណ្តាលមកពីកត្តាមជ្ឈដ្ឋានជុំវិញ។
ជំងឺពីកំណើត ជាទូទៅមាន ៖
- ពិការបញ្ញា (Intellectual Disability) កុមារយឺតយ៉ាវក្នុងការគិត និងលូតលាស់ជំនាញថ្មីៗ
- Down syndrome ជំងឺហ្សែនទូទៅដែលបង្កអោយមានពិការភាពបញ្ញា
- ពិការខួរក្បាល (Cerebral palsy) ពិការភាពរាងកាយដែលធ្វើឱ្យកុមារពិបាកគ្រប់គ្រង ចលនារាងកាយរបស់ពួកគេ
- Fragile X syndrome ជំងឺបណ្តាលឱ្យមានពិការភាពបញ្ញា និងបញ្ហាការរៀនសូត្រ និងអាកប្បកិរិយា
ក្រោយពេលកើត (Developed after birth)
ពិការភាពខ្លះវិវឌ្ឍន៍ក្រោយពេលកើត។ ទាំងនេះរួមមាន បញ្ហានៃការស្តាប់ ស្ថានភាពបេះដូង និងឈាម ការរំលាយអាហារ និងបញ្ហាអរម៉ូន។ ការរកឃើញបញ្ហាទាំងនេះភ្លាមៗ បន្ទាប់ពីកើត អាចកាត់បន្ថយពីការវិត្តិន៍ជំងឺធ្ងន់ធ្ងរខាងរាងកាយ បញ្ញា ការមើលឃើញ ឬពិការភាព។
Autism
ជាធម្មតាកុមារមិនត្រូវបានគេធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យថា ជាកុមារអូទីស្សឹមទេ រហូតទាល់តែពួកគេមានអាយុ ២ ឆ្នាំ។ នៅឆ្នាំ ២០២០ CDC បានរាយការណ៍ថាកុមារប្រមាណ ១ នាក់ក្នុងចំណោមកុមារ ៥៤ នាក់ នៅសហរដ្ឋអាមេរិកត្រូវបានគេធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យ ថាមានអូទីស្សឹម (ASD) នេះបើយោងតាមទិន្នន័យឆ្នាំ ២០១៦ ។ ក្មេងប្រុសទំនងជាត្រូវបានគេធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យថាមានអូទីស្សឹម ច្រើនជាងក្មេងស្រី។
បណ្តាលមកពីរបួស
ភាពពិការខាងរាងកាយផ្លូវចិត្ត និងអាកប្បកិរិយាអាចកើតឡើង បន្ទាប់ពីពេលរងរបួស (ដូចជាការធ្លាក់ចុះពីកម្ពស់ខ្ពស់) ប៉ះពាល់ដល់ខួរក្បាល។ មូលហេតុផ្សេងទៀតដែលបណ្តាលមកពីការរងរបួសខួរក្បាល រួមមានការបាត់បង់អុកស៊ីសែន (ឧទាហរណ៍ជំងឺហឺត ឬក្រោយពេលលង់ទឹក) ការឆ្លង (ដូចជាជំងឺរលាកស្រោមខួរក្បាល) និងជំងឺដាច់សរសៃឈាមខួរក្បាល។
ការរងរបួសផ្នែករាងកាយធ្ងន់ធ្ងរ ដូចជារបួសខួរឆ្អឹងខ្នង ឬបាត់បង់ដៃ ឬជើងក្នុងគ្រោះថ្នាក់អាចបណ្តាលឱ្យពិការភាពរាងកាយ។
ការលូតលាស់យឺតយឺាវ និងពិការភាព (Developmental delay and disability)
ភាពពិការមានភាពខុសគ្នាទៅនឹងការលូតលាស់យឺតយ៉ាវរបស់កុមារម្នាក់ៗ។ កុមារដែលមានការលូតលាស់យ៉ាតយ៉ាវ ពួកគេកំពុងអភិវឌ្ឍជំនាញ យឺតជាងកុមារដទៃទៀត។ នេះមិនមានន័យថា ពួកគេមានពិការភាពនោះទេ។
មិនមែនសុទ្ធតែកុមារទាំងអស់តែមានការអភិវឌ្ឍន៍ដូចគ្នាទេ ដូច្នេះ ក្មេងខ្លះត្រូវការពេលយូរដើម្បីអភិវឌ្ឍ ជាងក្មេងដទៃទៀត។ ពេលនៃការអភិវឌ្ឍន៍យឺតយ៉ាវនេះអាចមានរយៈពេលខ្លី ឬវែងហើយអាចកើតឡើងនៅក្នុងផ្នែកណាមួយនៃការអភិវឌ្ឍន៍កូនៗរបស់អ្នក។
ផ្ទុយទៅវិញពិការភាព មានដូចជាជម្ងឺខួរក្បាល, អូទីស្សឹម, បញ្ហាការនិយាយមួយចំនួន, ការចុះខ្សោយនៃការស្តាប់ និងពិការភាពបញ្ញានឹងមានរយៈពេលពេញមួយជីវិតរបស់កូនអ្នក។
https://www.pregnancybirthbaby.org.au/what-is-a-childhood-disability